طراحی محله پاسخگو درمواقع بحران با تأکید بر زلزله (نمونه موردی: باغ شاطر تهران)

در کشور ایران علی رغم تجارب تلخ ناشی از خسارات زلزله های پیشین، تنها اقدامات اندکی در راستای آمادگی و مقاوم سازی شهر ها پیش از بحران صورت گرفته که مهمترین آن تدوین آیین-نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله بوده و در جامعه فنی کشور به آیین نامه 2800 شهرت دارد. ضوابط ارائه شده در این آیین نامه تنها به مقاوم سازی تک بناها محدود بوده و به ایمنی فضاهای باز و عمومی شهر نظیر خیابان ها ، میادین و عناصر وابسته به آنها توجهی نشده است. در این صورت زمان وقوع زلزله ساختمان ها به مثابه قفسی عمل می کنند که انسان ها را در خود محبوس کرده و امکان امداد رسانی به آنها وجود ندارد. لذا در این پژوهش سعی شده است تا ضمن بازنگری این آیین نامه ضوابط و راهکارهایی ارائه گردد که بر لزوم توجه به فضاهای شهری استوار است. محله باغ شاطر واقع در منطقه یک تهران، یکی از بافت های ناهمگن و غیر ایمن در شهر تهران می باشد که به دلیل برخورداری از توپوگرافی شدید و نزدیکی به گسل شمال تهران بسیار نا-امن بوده و به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شده است. در این پژوهش سعی شده است تا عوامل موثر بر آسیب پذیری محله های شهری شناسایی و به عنوان شاخص در نظر گرفته شوند. این شاخص ها مبنای شناخت محدوده محله باغ شاطر بوده و میزان آسیب پذیری کالبدی فضاهای عمومی بافت بر اساس هر کدام از آنها ارائه شده که در نهایت با اعمال ضریب اثر گذاری شاخص، آسیب پذیری کالبدی نقاط مختلف محدوده تعیین گردید و به همراه نقشه به دست آمده از آنها، مبنای طراحی محله جهت پاسخگویی در زمان زلزله قرار گرفته است. روش تحقیق حاضر تحلیلی و فرایندی بوده و امید است تا با به کارگیری اصول و ضوابط ارائه شده در این پژوهش بعنوان مکملی برای آیین نامه های موجود، به کاهش آسیب پذیری محله های شهر و ایمن سازی فضاهای عمومی کمک شایانی گردد.